Direct contact via 

Overzicht en uitleg van Rc-waarde, U-waarde en Lambda-waarde.

Rc-waarde, U-waarde en λ-waarde | Een overzicht

In dit artikel leggen we uit wat deze begrippen inhouden. Het lijkt lastig maar in dit artikel staat alles wat u wilt weten.

In onze warmteverliesberekeningen gebruiken we de U-waarde. Dit is kort gezegd hoeveel warmte er door een constructie heen gaat van binnen naar buiten, afhankelijk van het temperatuurverschil, uitgedrukt in W/(m2.K). In het algemeen komen er veel begrippen naar voren als men het heeft over de energieprestaties van gebouwen of het isoleren van gebouwen. Veel gebruikte termen zijn: U-waarde, R-waarde en Lambda- waarde. Maar wat zijn dit nu voor termen? Om dit duidelijk uit leggen hebben we dit artikel gemaakt. We leggen uit wat deze begrippen zijn en wat hun onderlinge relatie is.

 

Begrippen

 

U-waarde

De warmtedoorgangscoëfficiënt van een scheidingsconstructie in W/(m²·K). De U-waarde is de reciproke (omgekeerde) waarde van de som van RC, Rsi en Rse. Hoe hoger de U-waarde, hoe meer warmte er door de constructie stroomt.

 

R-waarde

De warmteweerstand van een scheidingsconstructie in (m²·K)/W gemeten vanaf beide oppervlakken, dus zonder de warmte-overgangsweerstanden Rsi en Rse van en naar de omgeving. Hoe hoger de warmteweerstand, hoe minder warmte er door de constructie stroomt bij een bepaald temperatuurverschil over die constructie.

 

Lambda-waarde (λ-waarde)

De warmtegeleidingscoëfficiënt van materialen. De warmtegeleidingscoëfficiënt geeft de thermische prestatie van een materiaal weer. Een laag getal betekent een slechte warmtegeleiding. De dikte van het materiaal gedeeld door de warmtegeleidingscoëfficiënt van het materiaal levert de warmteweerstand.

 

Uitwendige scheidingsconstructie

Dit is de constructie die zorgt voor een scheiding tussen een binnenruimte (bijvoorbeeld een verblijfsruimte voor personen) en de buitenzijde van een gebouw zoals buitenlucht, de grond of water.

 

Rsi

Warmteovergangweerstand aan het inwendig oppervlak (m²·K)/W.

 

Rse

Warmteovergangweerstand aan het uitwendig oppervlak (m²·K)/W.

 

 

Lamda (λ) / Warmtegeleidingscoëfficiënt

 

Formule

λD/calc = d / R Warmtegeleidingscoëfficiënt van een materiaal [ W/(m.K) ]

D = ‘declared’
calc = ‘calculated’
d = dikte in m

R = warmteweerstand in (m2.K)/W

 

λ-gedeclareerd (λD)

De door de fabrikant/leverancier op basis van metingen opgegeven warmtegeleidingscoëfficiënt. Elke leverancier is verplicht om de eigenschappen van het product dat wordt verkocht weer te geven op een specificatieblad. De waarde van λD wordt bepaald onder laboratorium omstandigheden.

 

λ-berekend (λcalc)

De warmtegeleidingscoëfficiënt die bij berekening van de U- of RC-waarde wordt gebruikt en waarin door middel van correctiefactoren de invloedsfactoren voor verouderen, vocht en temperatuur zijn verwerkt.

 

 

R-waarde (Rd, Rm, Rc) / Warmteweerstand

 

Formule

RM/D = d / λ Warmteweerstand van materiaallaag [ (m2.K)/W ]

M = materiaal
D = ‘declared’
d = dikte in m
λ = warmtegeleidingscoëfficiënt in W/(m.K)

 

Formule

RC = ∑i (Rm; i) Warmteweerstand constructie [ (m2.K)/W ]

C = constructie
∑ = som
RM; i = warmteweerstand van materiaallaag i in (m2.K)/W
i = aantal materiaallagen


ofwel:

RC = (1 / UC) - Rsi - Rse

UC = warmtedoorgangscoëfficiënt in W/(m2.K)
Rsi = warmteovergangweerstand aan het inwendig oppervlak in (m²·K)/W
Rse = warmteovergangweerstand aan het uitwendig oppervlak in (m²·K)/W

 

RM en RD

Zowel RM en/of RD geven de warmteweerstand van één materiaallaag aan. RM of RD zijn dus uitwisselbaar. Beide termen komen voor dus daarom willen we ze hier noemen. RD wordt vaak genoemd door leveranciers als gesproken wordt over bijvoorbeeld een isolatiemateriaal. RM is de gangbare afkorting die wordt gebruikt in berekeningen en dit vind je ook terug in documentatie van bijvoorbeeld normen.

 

RC

Dit is de warmteweerstand van de hele constructie, dus kort gezegd de optelsom van de materiaallagen. Als voorbeeld een buitenmuur welke bestaat uit baksteen, een luchtspouw, isolatiemateriaal en een binnenmuur. De RC-waarde is dan de optelsom van de warmteweerstand van de afzonderlijke materiaallagen.

Maar alleen een optelsom is eigenlijk niet genoeg. Daarmee willen we zeggen dat het natuurlijk grofweg een goede indicatie is, maar niet helemaal exact de juiste waarde is. Daarvoor heb je een detailberekening nodig. In veel gevallen is dit helemaal niet nodig en voert het waarschijnlijk te ver. Maar voor de volledigheid willen we het hier wel noemen.

 

Berekening volgens de richtlijnen van NTA-8800

Als je de RC wilt berekenen volgens de laatste inzichten dan dien je eigenlijk een ‘bouwfysische’ berekening te maken. De berekening van de warmteweerstand van constructieonderdelen RC staat beschreven in NTA-8800. NTA staat voor Nederlands Technische Afspraak. Ook de berekening van de U-waarde staat er in.

Het berekenen van de RC (UC) in dat geval houdt rekening met een aantal (extra) inzichten die we hier opsommen:

  • Rse + Rsi. Alhoewel deze niet in de RC waarde als zodanig zitten worden ze wel gebruik als onderdeel van de berekening.
  • Beta factor 𝛽. Deze factor zorgt voor een correctie van de totale R-waarde van de constructie. De 𝛽 wordt berekend door de R-totaal te vermenigvuldigen met een toeslagfactor. Deze toeslagfactor corrigeert voor eventuele convectie, ankers en regenwater/drainage. De correctiefactor wordt in sommige gevallen toegepast.
  • Afhankelijk van het type constructie wordt een opsplitsing gemaakt in enkelvoudige en samengestelde constructies. Bij een samengestelde constructie wordt gebruik gemaakt van een weegfactor, afhankelijk of een isolatielaag wel of niet is doorbroken.
  • Veroudering.

De detailberekening kunt u gerust vergeten voor nu. Het gaat erom dat u begrijpt dat er een exacte bouwfysische berekening beschikbaar is. Voor meer informatie verwijzen we u naar de NTA-8800.

 

 

U-waarde / Warmtedoorgangscoëfficiënt

 

Formule

UC = 1 / RC + Rsi + Rse Warmtedoorgangscoëfficiënt [ W/(m2.K) ]

C = constructie
RC = warmteweerstand constructie in (m2.K)/W
Rsi = warmteovergangweerstand aan het inwendig oppervlak in (m²·K)/W
Rse = warmteovergangweerstand aan het uitwendig oppervlak in (m²·K)/W

 

UC

De U-waarde is de omgekeerde waarde van de warmteweerstand. Weet u dus de R-waarde, dan is de U-waarde gemakkelijk te berekenen. Voor de U-waarde geldt eigenlijk hetzelfde als voor hetgeen hiervoor is beschreven bij de R-waarde: er is een achterliggende berekening beschikbaar via NTA-8800. In de detailberekening van de U-waarde wordt onder andere onderscheid gemaakt in ondoorschijnende en doorschijnende scheidingsconstructies.

 

 

Waar kun je U-, RC- en Lambda-waarden vinden

 

Veel isolatiewaarden worden weergegeven op allerlei websites. Dus aan getallen is vaak niet moeilijk te komen. Het is echter wel goed om te realiseren wat de herkomst is van de getallen en wat de betrouwbaarheid is van de getallen. Onbewust worden isolatiewaarden vaak overgenomen van de ene bron naar de andere bron met alle onbedoelde risico’s dat de waarden soms niet helemaal kloppen. Via onderstaande methoden kunt u betrouwbaar isolatiewaarden achterhalen.

 

Via de leverancier/producent

Bij veel isolatiematerialen worden specificatiebladen meegeleverd. Dit is verplicht. Op deze specificatiebladen staan de belangrijkste gegevens van het product genoemd. Het specificatieblad is een uitstekende en betrouwbare manier om de λD van het isolatiemateriaal te achterhalen.

 

Berekenen

Heeft u de λD-waarde, de warmtegeleidingscoëfficiënt, dan kunt u daar mee verder rekenen. Heeft u de dikte van de laag van het isolatiemateriaal, dan kunt u de RD-waarde berekenen via:

RD = d / λ

 

Bijvoorbeeld u wilt de buitenmuur isoleren met 12 cm PIR-isolatie met een λ-waarde = 0,026 W/(m.K). De RD-waarde is dan:

RD = 0,12/0,026 = 4,62

 

Tabellen

Van veel materialen zijn tabellen beschikbaar. Dit zijn over het algemeen R-waarden en λ-waarden (geen U-waarden). Alleen voor het glas worden standaard U-waarden gegeven. De getallen uit tabellen zijn prima te gebruiken. Daarbij kunt u het beste wel letten op de volgende aandachtspunten:

  • Wat is de betrouwbaarheid van de website die de tabel publiceert
  • Zijn de getallen die worden gegeven inclusief of exclusief een correctie voor overgangsweerstanden, toeslagfactor enzovoorts. Met andere woorden zijn de getallen een berekende waarde op basis van laboratorium test of is het een realistische praktijkwaarde.
  • Er zit variatie in de opgegeven waarden, dat geldt voor de λ-waarde, U-waarde en R-waarde. Ook binnen hetzelfde product kunnen er verschillen zijn!

 

Forfaitair

Voor vrijwel alle voorkomende scenario’s zijn forfaitaire gegevens beschikbaar. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat voor gebouwen die voldoen aan Bouwbesluit/ Besluit bouwwerken leefomgeving, grondgebonden- en gestapelde bouw en verschillende soorten gevelopbouw er gegevens beschikbaar zijn. Met deze forfaitaire gegevens (tabellen) kunt u dus bijvoorbeeld Rc-waarden bepalen. Het is in de praktijk altijd beter om concrete gegevens te hebben natuurlijk. Maar mocht er een onderdeel onbekend zijn dan kan dit ingevuld worden met een forfaitaire waarde.

 

 

Conclusie

 

We hebben hier getracht een compleet overzicht te geven van de waarden die u tegenkomt wanneer het gaat over de energieprestaties van gebouwen. Het is heel nuttig en leuk om dieper in de materie te duiken. Maar voor veel toepassingen is dit niet persé nodig. Met de bovenstaande informatie heeft u de belangrijkste formules in uw bezit.

 

 

Contact

warmteverliesberekeningen.nl

Peter Luteijn

 

 

Bezoekadres:

Balsahout 6
9408DR Assen

 

KvK-nummer: 04073671
IBAN: NL64 RABO 0373 1508 22 t.n.v. Soluza
BTW-nummer: NL002112763B19